MADDEYİ TANIYALIM

I. BÖLÜM: ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VAR
Çevremizde gördüğümüz, kullandığımız nesnelerin tümü maddedir. Boşlukta yer kaplayan ve kütlesi olan her şey maddedir. Taş, su, hava, ağaç, toprak, bitkiler, hayvanlar ve insanlar gibi.
Bu açıklamaya göre ışık, ısı, elektrik ve ses bir madde değildir. Çünkü boşlukta yer kaplamaz ve kütleleri yoktur.
A. MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER
Maddeler bazı yönleriyle birbiriyle benzerlik, bazı yönleriyle de farklılık gösterir.
Maddelerin özelliklerini kimi zaman görerek, kimi zaman dokunarak, kimi zaman koklayarak, kimi zaman işiterek, kimi zaman da tadarak algılayabiliriz.
Çevremizde bulunan maddeleri beş duyu organımız ile fark edilen özelliklerine göre niteleyebiliriz.
Örneğin;
 Yiyecek ve içeceklerin acı, ekşi, tatlı ya da tuzlu olduklarını dilimizle algılarız.
 Çiçek, kolonya ve bazı meyvelerin kokusunu burnumuzla algılarız.
 CD oynatıcının sesini kulağımızla algılarız.
 Televizyondaki görüntüyü gözlerimizle algılarız.
 Pamuğun yumuşak, ısıtılmış demirin sıcak olduğu dokunarak algılarız.
B. MADDEYİ NİTELEMEK NE DEMEKTİR?
Maddeleri nitelemek amacıyla zıt anlamlı özellikler kullanılır. Çevremizdeki maddeler;
 Saydam - Opak,
 Parlak - Mat,
 Sert - Yumuşak,
 Esnek - Berk,
 Sağlam - Kırılgan,
 Suyu çeken - Suyu çekmeyen,
 Suda batan - Suda yüzen,
 Suyu geçiren - Suyu geçirmeyen,
 Mıknatısla çekilen - Mıknatısla çekilmeyen,
 Kokulu - Kokusuz,
 Renkli - Renksiz,
 Pürüzlü – Pürüzsüz
gibi özellikler kullanılarak nitelenebilir.
1. SAYDAM – OPAK: Işığı geçiren maddelere, saydam madde adı verilir.
Örnek: Pencere ve otomobil camları, sığ su, hava, ince naylon, cam bardak
Işığı kısmen geçiren maddeler yarı saydam madde olarak adlandırılır.
Örnek: Buzlu cam, ince buz tabakası, defter yaprağı ve sis, yağlı kâğıt
Işığı geçirmeyen maddelere opak madde denir.
Örnek: Beton duvar, metal tabakalar, ağaç,lastik, bazı plastikler ve deri

Opak bir maddenin kalınlığı azaltılırsa (inceltilirse) saydam hâle gelebilir. Örneğin, kalın bir tahta parçası opaktır. Bu tahta bir kâğıt gibi inceltilirse yarı saydam olur.
Tersi de olabilir. Yani saydam bir madde kalınlaştırılırsa opak olur. Örneğin, bir kâğıt sayfası yarı saydamdır. Ancak yüzlerce kâğıttan oluşan bir defter, kitap opaktır.
2. PARLAK – MAT: Ayna gibi yüzeyi parlayan, ışığı yansıtan maddeler parlak maddedir.
Örnek: Altın yüzük, elmas, çelik tencere, ayna ve gümüş, cam, nikel, demir kaşık gibi.
Toprak gibi parlamayan, ışığı yansıtmayan maddeler mat maddedir.
Örnek: Toprak, kum, kömürler, ekmek, odun, kalem ve silgi, tahta kaşık gibi.
3. SERT – YUMUŞAK: Çizilmeye dayanıklı, kolay şekil almayan maddeler sert maddelerdir.
Örnek: Çekiç, taş, odun, metaller ve elmas, fayans, kemik, cetvel, demir, tuğla...
Kolay şekil alan maddeler yumuşak maddelerdir.
Örnek: Pamuk, sünger, yastık, hamur, bazı meyveler ve silgi, yün
4. ESNEK – BERK: Kuvvet uygulayıp şekli değiştirildikten sonra bırakıldığında eski şekline dönen maddeler, kırılmadan bükülebilen maddeler esnek maddedir.
Örnek: Yay, bulaşık süngeri, paket lastiği, futbol topu, lastik, silgi,
Uygulanan kuvvet ortadan kalkınca eski şekline dönmeyen, kolayca bükülemeyen, maddeler ise berktir.
Örnek: Çivi, kalem, teneke kutu, ayna, tahta, porselen tabak, cam
5. SUYU ÇEKEN – ÇEKMEYEN: Suyla temas ettiğinde suyu tutan maddelere suyu çeken maddeler adı verilir.
Örnek: Pamuklu tişört, havlu, kâğıt, sünger, yün, halı, koltuk, ayakkabı,
Suyla temas ettiğinde ıslanmayan maddeler suyu çekmez.
Örnek: Şemsiye, cam bardak, plastik, oyuncak, naylon poşet, çadır, yağmurluk,
6. SUDA BATAN - SUDA YÜZEN: Su yüzeyinin üstünde kalan maddeler suda batmaz. Yüzerler.
Örnek: Şişirilmiş bir balon, plastik top, tahta parçası ve ambalaj köpüğü, elma, yaprak suda batmaz.
Suyun dibine çöken maddeler suda batar.
Örnek: Anahtar, bıçak, makas, bozuk para, çakıl taşları, demir, kum, taş suda batar.
 Hiç düşündünüz mü? Demir, çelik, alüminyum vb metaller suda batmasına rağmen demir ve diğer metallerden yapılan bir gemi suda yüzer.

7. SAĞLAM – KIRILGAN: Kolay kırılan ve zarar gören maddelere kırılgan deriz.
Örnek: Cam sürahi, çay bardağı, yumurta ve cam bardak, porselen kırılgan maddelerdir.
Kopma ve kırılmaya dayanıklı maddeler ise sağlamdır.
Örnek: Metal kaşık, balyoz ve çelik kapı sağlamdır.
Bir maddenin sert olması sağlam olduğunu göstermez. İkisi de sert olduğu hâlde çelik kâse, porselen kâseden daha sağlamdır.
8. MIKNATISLA ÇEKİLEN - MIKNATISLA ÇEKİLMEYEN: Toplu iğne, çivi, demir, nikel ve kobalttan yapılmış maddeler mıknatısla çekilebilir.
Plastik, lastik, deri, kumaş, metal para, cam, bakır, alüminyum, ağaç, kâğıt, porselen, silgi, kürdan, pet şişe ve toprak gibi maddelerden yapılmış cisimler mıknatıs tarafından çekilmez.
9. RENK – KOKU ve TAT: Maddelerin pek çoğunun kendine özgü kokusu ve rengi vardır. Çilek kırmızıdır, muz sarıdır ve her ikisinin de kendine has kokuları vardır.
Maddeler renginden ayırt edilebilir; fakat hepsi de beyaz renkte olan tuz, şeker, un gibi maddeler renginden ayırt edilemez.
Hava, su gibi maddelerin de renksiz olduklarını söyleriz.
10. PÜRÜZLÜ – PÜRÜZSÜZ: Bir maddenin yüzeyine dokunduğumuzda elimiz kolayca kayabiliyorsa bu madde pürüzsüz maddedir.
Örnek: Camın yüzeyi, ayna, çelik, yer parke döşemesi, Tv camı, gümüş tepsi, pencere camı, fayans, porselen, lavabo...
Elimizle dokunduğumuzda kayamıyorsa pürüzlü maddedir.
Örnek: Halının yüzeyi, ağaç kabuğu, toprak, taş, battaniye, yüzeyi pürüzlüdür.
C. MADDENİN NİTELİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI
 Futbol topları, deri yerine taştan üretilseydi
 Gemi çapaları demir yerine plastikten yapılsaydı
 Yatak odamızın duvarı cam olsaydı
 Yemek pişirilen bir tencere plastik olsaydı
 Şemsiye yün kumaştan yapılsaydı
 Koltuklar çelikten yapılsaydı
 Pencere camı opak olsaydı
 Ayakkabılar, demirden üretilseydi
 Gözlük camı tahtadan üretilseydi
Maddelerin sahip oldukları özellikler, onların kullanım alanlarını etkiler.
Ev, otomobil, elbise ve diğer bazı eşyaların üretilmesinde maddelerin ışık geçirme, esneklik, sağlamlık gibi özellikleri göz önünde bulundurulur.

Isıyla ilgili araçların üretiminde ısıya dayanıklı maddeler tercih edilir.
Yukarıdaki örneklerde de söylendiği gibi yaşamımızı kolaylaştıran her ürün uzun süre düşünülerek tasarlanmış, hangi maddeden üretilirse daha iyi olabileceği planlanmıştır. Ürünler rastgele maddelerden seçilmez, uzun araştırmalar sonucu hangi maddeden yapılacağına karar verilir.
D. NESNELERİ SINIFLANDIRMAK KOLAY MIDIR?
Nesneler kullanıldıkları yere göre farklı isimler alabilir. Nesneler;
 cisim,  eşya,
 malzeme  alet
gibi isimler alabilir.
Nesnelerin sınıflandırılması yapılırken kesin sınırlar çizilmemelidir. Bir nesne cisim olarak sınıflandırılabileceği gibi eşya veya alet sınıfına da konulabilir.
E. MADDE, CİSİM, MALZEME, ALET, EŞYA

(http://ecetaslak.weebly.com/2haftamaddeyi-tan305yal305m.html)
1. MADDE: Boşlukta yer kaplayan ve kütlesi olan varlıklara madde adı verilir.
2. CİSİM: Maddenin işlenmiş, şekil almış katı hâline cisim denir. Her cisim aynı zamanda bir maddedir, ancak her madde bir cisim değildir.
Örneğin altın bir madde, altından yapılmış bilezik ise bir cisimdir.
Cisim kavramı maddenin katı hâli için geçerlidir. Sıvı ve gaz hâlinde cisim olmaz. Çünkü sıvı ve gaz maddelerin belirli bir şekli yoktur.
Cam, bir maddedir. Camdan yapılmış bardak, bir cisimdir.
3. EŞYA: Bardak, bir işimizde, günlük hayatta kullandığımız, iş yerinde ya da yanımızda taşıdığımız maddelere eşya olarak adlandırılır. Cetveli düzgün çizgiler çizmek için kullanırız. Bu yüzden cetvel bir eşyadır.
Giyecek, masa, sandalye, dolap gibi cisimler birer eşyadır.
4. MALZEME: Bazı maddeler başka maddelerle bir araya gelerek yeni bir maddeyi oluşturmada kullanılırlar. Böyle maddeler malzeme olarak adlandırılır. Malzeme bir kez kullanılınca biter.
Un; kek, börek ve kurabiye yapımında kullanılan bir malzemedir.
Helva yaparken kullanılan un, şeker ve yağ birer malzemedir.
Malzeme olan maddeler eşyalar gibi uzun süre dayanmaz. Kısa sürede biter ve yerine yenisi alınır.
Kâğıt havlu malzemedir. Bitince yenisini alırız.
Kumaş havlu ise eşyadır. Uzun süre kullanırız.

5. ALET: Başka cisimler üzerinde bir iş yapmak veya şekil vermek için kullanılan cisimler alettir.
Örnek: Çekiç, makas, tornavida, toplu iğne gibi cisimler birer alettir.
Aşçı, marangoz, terzi, ayakkabıcı, çiftçi gibi meslek grupları işlerini yaparken birçok alet kullanırlar.
Demir, bir maddedir.
Demirden yapılmış makas, bir cisimdir.
Aynı zamanda makas alettir.
Eşya ve alet olan her şey aynı zamanda birer cisimdir.
Bazen varlıkların sınıflandırılmasında belirsizlik olabilir. Ancak maddelerin ortak özelliği kütlesinin olması ve uzayda yer kaplamasıdır.(http://smnckr.blogcu.com/maddeyi-taniyalim/3409153)

http://www.dailymotion.com/video/xlib2k_cevremyzde-sayisiz-maddeler-var_news buradan alınmıştır